"Io ho aggredito la Grecia" (Εγώ εισέβαλα στην Ελλάδα) , είναι ο τίτλος του βιβλίου του Ιταλού στρατηγού Βισκόντι Πράσκα που συνέγραψε το 1946 (Visconti Prasca, Sebastiano. Io ho aggredito la Grecia. Milan: 1946). Το συγκεκριμένο βιβλίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε το 1999 από τις εκδόσεις "Γκοβόστης".
Ο στρατηγός Βισκόντι Πράσκα,Ανώτατος Διοικητής των ιταλικών δυνάμεων στην Αλβανία κατά την περίοδο 5 Ιουνίου έως 8 Νοεμβρίου 1940, θεωρητικός του κεραυνοβόλου πολέμου, είχε καταστρώσει το σχέδιο
των πολεμικών επιχειρήσεων, που για την Ήπειρο προέβλεπε αιφνιδιαστική επίθεση στην κατεύθυνση Καλπάκι - Ιωάννινα - Πρέβεζα. Στις 8 Νοεμβρίου του 1940 αντικαταστάθηκε, λόγω αποτυχίας των σχεδίων του, από τον στρατηγό Σοντού, μέχρι τότε υφυπουργό Στρατιωτικών.
των πολεμικών επιχειρήσεων, που για την Ήπειρο προέβλεπε αιφνιδιαστική επίθεση στην κατεύθυνση Καλπάκι - Ιωάννινα - Πρέβεζα. Στις 8 Νοεμβρίου του 1940 αντικαταστάθηκε, λόγω αποτυχίας των σχεδίων του, από τον στρατηγό Σοντού, μέχρι τότε υφυπουργό Στρατιωτικών.
Το αξιόλογο αυτό βιβλίο έχει μεταφρασθεί χωρίς περικοπές για πρώτη φορά στη γλώσσα μας και μάλιστα κατά τρόπο εξαιρετικά επιτυχή από τον Αντιστράτηγο κ. Κολόμβα, εμπλουτίζοντας με άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία την ελληνική και ξένη βιβλιογραφία, γύρω από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-41 και όχι μόνο.
 |
| Στρατηγός Σ.Βισκόντι Πράσκα |
Ο γνωστός δημοσιογράφος Μάριο Τσέρβι έκανε τα παρακάτω σχόλια για το ύφος και περιεχόμενο του βιβλίου του Σ.Β. Πράσκα: «Η ανάγνωσή τους είναι συναρπαστική, καθώς περιέχουν πολλά κακεντρεχή σχόλια... αποκαλύψεις ευτελών και σκανδαλωδών παρασκηνίων... Κανένας ιδιώτης δε θα μπορούσε ποτέ να πλήξει τους επικεφαλής της ιταλικής στρατιωτικής μηχανής, με την ανελέητη οξύτητα του Β. Πράσκα. Αυτός όμως, χωρίς καν να το υποψιάζεται, πλήττει επίσης τον ίδιο τον εαυτό του ή μάλλον κυρίως τον εαυτό του... Δεν επιτυγχάνει ν αποκρύψει, ούτε σ ένα βιβλίο αυτοαμύνης, κολοσσιαία σφάλματα και ελαφρότητες.»
Το σημαντικώτερον, όμως, στοιχείο στις σελίδες του βιβλίου δεν είναι οι ενδιαφέρουσες εκμυστηρεύσεις του Πράσκα και η κάλυψη μέρους των επιχειρήσεων της πρώτης περιόδου του πολέμου, αλλά τα «Παραρτήματα» και μάλιστα το 7ο. Εκεί δημοσιεύονται τα πρακτικά της περίφημης σύσκεψης του Ανωτάτου Φασιστικού Συμβουλίου που έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1940, στο Παλάτσο Βενέτσια και στο οποίο καθορίστηκαν οι γενικές γραμμές της εισβολής στην Ελλάδα. Στη σύσκεψη αυτή μετέχουν: ο Μουσολίνι, ο Τσιάνο, γαμπρός του και ΥΠΕΞ, ο Πράσκα, ο Σοντού, ο Μπαντόλιο, ο Ροάττα (όλοι στρατηγοί) και ο Τζακομόνι, τοποτηρητής του καθεστώτος στην Αλβανία.
Παρακάτω κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τις συζητήσεις:
[...]
-Μουσολίνι: Ποια είναι η κατάσταση του ηθικού του ελληνικού πληθυσμού;
-Τζακομόνι: Φαίνεται ότι είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο.
-Τσιάνο: Παρουσιάζεται μια σαφής, διαίρεση μεταξύ του πληθυσμού και μιας ηγετικής τάξεως πολιτικών και πλουτοκρατών. Η τελευταία διατηρεί ζωντανό το πνεύμα της αντιστάσεως και την αγγλοφιλία στη χώρα. Αυτή είναι μια ελάχιστη τάξη ανθρώπων πολύ πλουσίων, ενώ η άλλη (ο λαός) είναι αδιάφορη για όλα τα συμβαίνοντα, συμπεριλαμβανομένης και της (διαφαινομένης) εισβολής μας.[...]
 |
| Benito Amilcare Andrea Mussolini. Ο πατέρας του φασισμού ηττήθηκε κατά κράτος σε όλες τις επιχειρήσει του. |
[...]
-Μουσολίνι: Ποιο είναι το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών;
-Πράσκα: Δεν είναι άνθρωποι που θα τους άρεσε να πολεμήσουν.
[...]
-Τζακομόνι: Εγώ μπορώ να κάνω κάτι στα σύνορα, όπως επεισόδια μεταξύ κατοίκων της Τσαμουριάς (Θεσπρωτίας) και των ελληνικών αρχών.
-Πράσκα: Έχουμε τοποθετήσει όπλα και χειροβομβίδες γαλλικής προελεύσεως (στο έδαφος μας), προκειμένου να επικαλεσθούμε μια (απρόκλητη) επίθεση.
-Μουσολίνι: Όλα αυτά έχουν μια αμελητέα αξία για μένα και συνιστούν μια κάποια συγκάλυψη. Μολαταύτα είναι καλό αν μπορέσετε να τα δημιουργήσετε σε τρόπο ώστε να δοθεί αφορμή για το άναμμα του φιτιλιού.
-Τσιάνο: Πότε επιθυμείτε να λάβει χώρα το επεισόδιο;
-Μουσολίνι: Στις 24 Οκτωβρίου.
-Τσιάνο:Στις 24 να είσθε βέβαιος ότι το επεισόδιο θα συμβεί.
[...]
Λίγες ημέρες αργότερα ο Έλληνας μαχητής θα εξευτελίσει τη βιασύνη, την επιπολαιότητα, τη μεγαλομανία, την έπαρση και αλαζονεία που επέδειξε ο Μουσολίνι και το επιτελείο του στην επιχείρηση κατά της Ελλάδας.
Μεταφέρεται παρακάτω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα (σε δύο μέρη) από το βιβλίο του συγγραφέα, αναφερόμενο σε γεγονότα και στρατιωτικές λεπτομέρειες των πρώτων ημερών* , της απρόκλητης επίθεσης της φασιστικής Ιταλίας, την 28η Οκτωβρίου 1940.
*(Κεφάλαιο 8, Οι πολεμικές εππιχειρήσεις στο Ιταλο-ελληνικό μέτωπο από 28 έως 31 Οκτωβρίου 1940)
[...]8. ΟΙ ΠΟΛΕΜΙΚΈΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
ΣΤΟ ΙΤΑΛΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ
ΑΠΟ 28 ΕΩΣ 31 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Η Διάταξη των μεγάλων μονάδων μας την 28η Οκτωβρίου ήταν η ακόλουθη:
1. ΤΟΜΕΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ.(1)
Α'. Σ. Στρατού «Τσαμουριάς» - κατόπιν XXV — (Στρατηγός Κάρλο Ρόσσι), περιλαμβάνον τις Μεραρχίες:
α) «Φερράρα» (Στρατηγός Τζαννίνι). (Πεζικού)
β) «Κένταυρος» (Στρατηγός Μάλι). (Τεθωρακισμένη)
γ) «Σιένα» (Στρατηγός Γκαμπούτι). (Πεζικού)
Β'. Παραλιακό Συγκρότημα (Στρατηγός Ριβόλτα).
2. ΤΟΜΕΑΣ ΠΙΝΔΟΥ.(2)
3η Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια» (Στρατηγός Τζιρόττι).
3. ΤΟΜΕΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΚΟΡΥΤΣΑΣ).
XXVI Σ. Στρατού (Στρατηγός Γκαμπριέλε Νάσσι), περβ
λαμβάνον τις Μεραρχίες (Πεζικού):
α) «Πάρμα» (Στρατηγός Γκρατταρόλα).
β) «Πιεμόντε» (Στρατηγός Νάλντι).
γ) «Βενέτσια» (Στρατηγός Μπονίνι) και αργότερα
δ) «Αρέτσο» (Στρατηγός Φερόνε).
Η διάταξη των ιταλικών δυνάμεων και οι κατευθύνσεις της ιταλικής εισβολής.(1 ΜΠ Αρέτσο. 2 ΜΠ Βενέτσια. 3 ΜΠ Πιεμόντε.
4 ΜΠ Πάρμα. 5 ΟΜ Τζούλια. 6 Τ/Θ Κένταυρος. 7 ΜΠ Φερράρα. 8 ΜΠ Σιένα. 9 Παραλιακό Συγκρότημα α) Σ. Ιππικού
«Μιλάνο» β)3ο Σύνταγμα Γρεναδιέρων της Σαρδηνίας γ) Σ. Ιππικού «Αόστα». Στα ιταλικά ο ποταμός Αώος είναι Vojussa)
Οι Μεραρχίες αποτελούνταν κατά το πλείστον από δύο(3) Διοικήσεις Συνταγμάτων από οκτώ Τάγματα Πεζικού, συμπληρωμένες από λοιπές Μονάδες Υποστηρίξεως Μάχης και Διοικητικής Μερίμνης, καθώς και Βαρύ Πυροβολικό. Η εξέλιξη των επιχειρήσεων κατά την 28η, 29η, 30η και 31η Οκτωβρίου και η επιτευχθείσα πρόοδος περιλαμβάνονται συνοπτικά στην κατωτέρω έκθεση μου προς το Γενικό Επιτελείο.
ΥΠ’ ΑΡ. 025560 2-11-1940
ΘΕΜΑ: Σύνοψη των επιχειρήσεων κατά την 28η, 29η, 30η και 31η Οκτωβρίου.
Προς: Γενικό Επιτελείο/Γραφείο Επιχειρήσεων ΙΙ.
Αναφέρω εν περιλήψει τα ακόλουθα, για τις διεξαχθείσες επιχειρήσεις στις τέσσερις πρώτες ημέρες του πολέμου:
Ιδέα Ενεργείας για τις Επιχειρήσεις της 1ης περιόδου
Στο πλαίσιο του Σχεδίου Επιχειρήσεων, που είχε εγκριθεί από το Γενικό Επιτελείο, οι επιχειρήσεις των τεσσάρων πρώτων ημερών αποσκοπούσαν:
1. Στην κατάληψη του ζωτικού κόμβου του Καλπακίου από το XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς», με δυνάμεις ενεργούσες δια των κοιλάδων Αώου, Σούχες και Δρίνου ποταμού (Μεραρχία «Φερράρα», ενισχυμένη με τρεις Μονάδες Μελανοχιτώνων και μιας Επιλαρχίας του Συντάγματος Ιππικού «Γκουίντε», καθώς και την Τεθωρακισμένη Μεραρχία «Κένταυρος»). Η ενέργεια κρινόταν αναγκαία, προκειμένου σε ένα δεύτερο χρόνο να προχωρήσουμε προς Ιωάννινα.
2. Στην προώθηση, της Μεραρχίας «Σιένα» (του XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς») όσο δυνατόν περισσότερο, επί της αμαξιτής οδού Φιλιάτες-Ιωάννινα, ώστε με κυκλωτική ενέργεια από νότια να συμβάλλει στην κατάληψη των Ιωαννίνων, σε συνδυασμό με την ανατεθείσα κυρία ενέργεια στο συγκρότημα των Μεραρχιών «Φερράρα»-«Κένταυρος», μετά την εξασφάλιση του κόμβου Καλπακίου.
3. Στην έναρξη ευρέως αμφίπλευρου υπερκερωτικού ελιγμού προς κατάληψη της Ηπείρου, τόσο δια των επιχειρήσεων στην Πίνδο, από την Μεραρχία Αλπινιστών «Τζούλια», όσο και των αντιστοίχων του (ανεξαρτήτου) Παραλιακού Συγκροτήματος (Σύνταγμα Γρεναδιέρων, Συντάγματα Ιππικού «Αόστη» και «Mιλάνο»).
4. Στη σταθερή κατοχή θέσεων ενεργητικής άμυνας στον τομέα Κορυτσάς υπό του XXVI Σ. Στρατού προς συντριβή τυχόν επιθετικών ενεργειών του αντιπάλου, εκδηλουμένων κατά του πλευρού των επιχειρουσών στην Ήπειρο δυνάμεων μας.
4. Στη σταθερή κατοχή θέσεων ενεργητικής άμυνας στον τομέα Κορυτσάς υπό του XXVI Σ. Στρατού προς συντριβή τυχόν επιθετικών ενεργειών του αντιπάλου, εκδηλουμένων κατά του πλευρού των επιχειρουσών στην Ήπειρο δυνάμεων μας.
 |
| Βομβαρδιμός της διώρυγας Κορίνθου |
Χρησιμοποίηση της Αεροπορίας
Τόσο κατά τις επιθετικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο, όσο και τις| αντίστοιχες αμυντικές στην Κορυτσά, είχε προβλεφθεί ανάλογη χρησιμοποίηση της Αεροπορίας Αναγνωρίσεως και ευρεία δράση της αντίστοιχης Βομβαρδισμού, σε άμεση συνεργασία με τα επιχειρούντα Τμήματα μας.
Αυτό στην Ήπειρο αποσκοπούσε μεν στην εξουδετέρωση των Οχυρωμένων Θέσεων του αντιπάλου, που αποτελούσαν τους αντικειμενικούς σκοπούς του Πεζικού, στη δε Δυτική Μακεδονία (Κορυτσά) απέβλεπε στην προσβολή των Χώρων Συγκεντρώσεως των εχθρικών δυνάμεων, για την αποδιοργάνωση και καθήλωση τους, προς αποτροπή ενδεχομένης εκδηλώσεως επιθετικών ενεργειών τους.
Η επέμβαση της Αεροπορίας γι' αυτούς τους σκοπούς καθίστατο απολύτως αναγκαία, λόγω αφ' ενός της περιορισμένης διαθέσεως Πυροβολικού και αφ' ετέρου των δυσχερειών υποστηρίξεως του Πεζικού, που ανέκυπταν εκ της μη έγκαιρης προωθήσεως του μετακινουμένου με οχήματα και ίππους Πυροβολικού. Τούτο, οφειλόταν στην κακή βατότητα των οδών, στην ενσκήψασα κακοκαιρία και στα κωλύματα που είχε δημιουργήσει ο αντίπαλος επί των δρομολογίων.
Τόσο κατά τις επιθετικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο, όσο και τις| αντίστοιχες αμυντικές στην Κορυτσά, είχε προβλεφθεί ανάλογη χρησιμοποίηση της Αεροπορίας Αναγνωρίσεως και ευρεία δράση της αντίστοιχης Βομβαρδισμού, σε άμεση συνεργασία με τα επιχειρούντα Τμήματα μας.
Αυτό στην Ήπειρο αποσκοπούσε μεν στην εξουδετέρωση των Οχυρωμένων Θέσεων του αντιπάλου, που αποτελούσαν τους αντικειμενικούς σκοπούς του Πεζικού, στη δε Δυτική Μακεδονία (Κορυτσά) απέβλεπε στην προσβολή των Χώρων Συγκεντρώσεως των εχθρικών δυνάμεων, για την αποδιοργάνωση και καθήλωση τους, προς αποτροπή ενδεχομένης εκδηλώσεως επιθετικών ενεργειών τους.
Η επέμβαση της Αεροπορίας γι' αυτούς τους σκοπούς καθίστατο απολύτως αναγκαία, λόγω αφ' ενός της περιορισμένης διαθέσεως Πυροβολικού και αφ' ετέρου των δυσχερειών υποστηρίξεως του Πεζικού, που ανέκυπταν εκ της μη έγκαιρης προωθήσεως του μετακινουμένου με οχήματα και ίππους Πυροβολικού. Τούτο, οφειλόταν στην κακή βατότητα των οδών, στην ενσκήψασα κακοκαιρία και στα κωλύματα που είχε δημιουργήσει ο αντίπαλος επί των δρομολογίων.
 |
| Βομβαρδισμός της Λάρισας από την Ιταλική Αεροπορία. |
Ενδεχομένη Υποστήριξη του Ναυτικού
Ως γνωστόν, το Ναυτικό θα έπρεπε ταυτοχρόνως να προβεί στην κατάληψη της νήσου Κερκύρας και να παράσχει, ενδεχομένως, άμεση υποστήριξη στο Παραλιακό Συγκρότημα. Αυτή θα συνίστατο στην προστασία του από πιθανές επιθέσεις προερχόμενες από τη θάλασσα και στην υποστήριξη του με πυρά Πυροβολικού κατά των κυριοτέρων Αμυντικών Οργανώσεων του εχθρού, όπως γέφυρες, κωλύματα κ.ά., στην κατεύθυνση προελάσεως κατά μήκος της ακτής.
Ως γνωστόν, το Ναυτικό θα έπρεπε ταυτοχρόνως να προβεί στην κατάληψη της νήσου Κερκύρας και να παράσχει, ενδεχομένως, άμεση υποστήριξη στο Παραλιακό Συγκρότημα. Αυτή θα συνίστατο στην προστασία του από πιθανές επιθέσεις προερχόμενες από τη θάλασσα και στην υποστήριξη του με πυρά Πυροβολικού κατά των κυριοτέρων Αμυντικών Οργανώσεων του εχθρού, όπως γέφυρες, κωλύματα κ.ά., στην κατεύθυνση προελάσεως κατά μήκος της ακτής.
Έναρξη των Επιχειρήσεων
Οι επιχειρήσεις άρχισαν την Ω-ώρα της 28ης Οκτωβρίου, όπως είχε καθορισθεί υπό του Γενικού Επιτελείου, κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, οι οποίες, επικρατούσαν από αρκετές ημέρες, με αποτέλεσμα την πρόκληση σοβαρών βλαβών στο οδικό δίκτυο που οδηγεί στο μέτωπο, καθώς και σημαντικών δυσχερειών στην εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών Διοικητικής Μερίμνης.
Εξέλιξη των Επιχειρήσεων από 28 έως 31 Οκτωβρίου
Ανακεφαλαιώνω, κατωτέρω, για την περίοδο από 28-31 Οκτωβρίου, τα κυριότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη ζώνη ευθύνης των υφισταμένων Σχηματισμών.
1. ΤΟΜΕΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ (28η Οκτωβρίου):
Α' Σ. Στράτου «Τσαμουριάς» - κατόπιν XXV - (Στρατηγός Κάρλο Ρόσσι):
Οι δυνάμεις του, με αποστολή την κατάληψη του οχυρωμένου κόμβου του Καλπακίου, είναι συγκεντρωμένες ιππαστί στις άνω κοιλάδες των ποταμών Δρίνου και Αώου και ενεργούν ως εξής:
α) Μεραρχία «Φερράρα» (και ακολουθούσα Μεραρχία Τ/Θ «Κένταυρος»):
— Φάλαγγα «Σολίνας»(4)
• II Τάγμα της 1ης Λεγεώνας Αλβανών Εθελοντών.
• XIV Αυτοκινούμενο Τάγμα Βερσαλλιέρων.
• III Τάγμα του 31ου Μηχανοκινήτου Συντάγματος Πεζικού.
• Λόχος του XXII Τάγματος Βερσαλλιέρων Δικυκλιστών.
• Λόχος Αντιαρματικών των 47 χιλ.
• Πυροβολαρχία των 20 χιλ.
• Μοίρα Πυροβολικού των 75/27.
Πυροβολικό Ενισχύσεως:
• XIX Μοίρα των 149/35.
• 268η Πυροβολαρχία θέσεως των 149/35.
Να κινηθεί διά της κοιλάδας του Αώου ποταμού, στην κατεύθυνση Γέφυρα Περάτι(5)-Καλπάκι.
— Φάλαγγα «Τρίτσιο»(6):
• 47ο Σ. Πεζικού, μείον το III Τάγμα.
• Διλοχία του XXXIII Τάγματος Όλμων.
• III Μοίρα Πυροβολικού των 73/13 του. 14ου Συντάγματος Πυροβολικού, μείον Πυροβολαρχία «Δρίνος».
• Μικτή Διμοιρία Μηχανικού.
Να κινηθεί διά της κοιλάδος Σούχες, στην κατεύθυνση Αγ. Μηνάς — Δρυμάδες - Λαχανόκαστρο — Γεροπλάτανος - Μεσοβούνι - υψ. 1090.
— Κεντρική Φάλαγγα και Διοίκηση Μεραρχίας «Φερράρα»:
• Ι Τάγμα Αλβανών Εθελοντών.
• III Τάγμα του 48ου Σ. Πεζικού.
• III Τάγμα του 47ου Σ. Πεζικού.
• Επιλαρχία του Σ. Ιππικού «Γκουΐντε», ενισχυμένη με δύο Διμοιρίες Πολυβόλων.
• Λόχος του XXXII Τάγματος Βερσαλλιέρων Δικυκλιστών.
• XXXIII Τάγμα Όλμων 81 χιλ., μείον Λόχος.
— Πυροβολικό:
• Πυροβολικό Αμέσου Υποστηρίξεως: Μοίρες, Ι των 100/17, IV των 75/27 και II των 75/18.
• Πυροβολικό Γενικής Υποστηρίξεως: Μοίρες XVIII 105/28, CXV των 149/13, CXVI των 149/13 (των 3 Πυροβολαρχιών εκάστη), Πυροβολαρχία θέσεως των 149/35.
Να κινηθεί διά της κοιλάδος του Δρίνου ποταμού, ιππαστί της αμαξιτής οδού Μπόργκο Τελλίνι (Κακαβιά) — Δελβινάκι- Καλπάκι.
— Φάλαγγα «Σαπιέντσα»(7):
• 48ο Σ. Πεζικού, μείον III Τάγμα.
• Πυροβολαρχία «Δρίνος» της III Μοίρας του 14ου Σ. Πυρο- βολικού.
Να κινηθεί στην κατεύθυνση Κατούνα - υψ. 597 — Κρυονέρι — Παλαισκαστρο.
 |
| Επίθεση Ιταλικού πεζικού. |
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ
Κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όλες οι Φάλαγγες της Μεραρχίας, «Φερράρα» κινούνται, ενωρίς το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, προς τους αντικειμενικούς σκοπούς με αξιοθαύμαστο ενθουσιασμό, καταλαβούσες αργά το απόγευμα εδάφη τακτικής σημασίας, ως ακολούθως:
— Φάλαγγα «Σολίνας»: Αφού κατέλαβε με τολμηρό εγχείρημα τη γέφυρα Περάτι, διέβη τον εκχειλισμένο Αώο, και έφθασε στη γέφυρα Μπουραζάνι, υπερνικήσασα πείσμονα εχθρική αντίσταση.
— Φάλαγγα «Τρίτσιο»: Ενεργούσα διά της κοιλάδας Σούχες, ανέτρεψε εχθρικά Τμήματα Προκαλύψεως των συνόρων και κινούμενη σε έδαφος εξαιρετικά ανώμαλο, έφθασε στο ύψος της γραμμής Σταυροσκιάδι-Κακόκαλος.
— Κεντρική Φάλαγγα και Φάλαγγα «Σαπιέντσα»: Επιχειρούσες με τον όγκο των δυνάμεων των διά της κοιλάδος του Δρίνου ποταμού ιππαστί της αμαξιτής οδού, προσέγγισαν τη Βήσσανη, αμέσως προ της γραμμής Δελβινάκι-Κρυονέρι.
Στον ανωτέρω τομέα, την πρώτη ημέρα, η δράση του 48ου Σ.Π. από την Κατούνα έως το Κρυονέρι, υπήρξε εντονότατη και εξαιρετικά επιτυχής, καθώς και της Επιλαρχίας του Σ. Ιππικού «Γκουίντε», η οποία διέβη δι' αυτοσχέδιων μέσων τον ορμητικό παραπόταμο Φιτόκι (Θεοτόκος), στην περιοχή Πωγώνιο-Βήσσανη. Η προέλαση στις κατευθύνσεις Περάτι-Καλπάκι και Μπόργκο Τελλίνι (Κακαβιά) - Δελβινάκι, κατέστη ιδιαιτέρως δυσχερή λόγω των εχθρικών παρεμβάσεων και των διαδοχικών ρηγμάτων επί των οδών, κυρίως στις γέφυρες Φιτόκι (Θεοτόκος) και Αώου ποταμού. Η τοποθεσία αντιστάσεως του εχθρού στη διάβαση Δελβινακίου, απειλείτο ήδη σοβαρά στα πλευρά τη νύκτα της 28ης Οκτωβρίου.
Κάτω από εξαιρετικά δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όλες οι Φάλαγγες της Μεραρχίας, «Φερράρα» κινούνται, ενωρίς το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, προς τους αντικειμενικούς σκοπούς με αξιοθαύμαστο ενθουσιασμό, καταλαβούσες αργά το απόγευμα εδάφη τακτικής σημασίας, ως ακολούθως:
— Φάλαγγα «Σολίνας»: Αφού κατέλαβε με τολμηρό εγχείρημα τη γέφυρα Περάτι, διέβη τον εκχειλισμένο Αώο, και έφθασε στη γέφυρα Μπουραζάνι, υπερνικήσασα πείσμονα εχθρική αντίσταση.
— Φάλαγγα «Τρίτσιο»: Ενεργούσα διά της κοιλάδας Σούχες, ανέτρεψε εχθρικά Τμήματα Προκαλύψεως των συνόρων και κινούμενη σε έδαφος εξαιρετικά ανώμαλο, έφθασε στο ύψος της γραμμής Σταυροσκιάδι-Κακόκαλος.
— Κεντρική Φάλαγγα και Φάλαγγα «Σαπιέντσα»: Επιχειρούσες με τον όγκο των δυνάμεων των διά της κοιλάδος του Δρίνου ποταμού ιππαστί της αμαξιτής οδού, προσέγγισαν τη Βήσσανη, αμέσως προ της γραμμής Δελβινάκι-Κρυονέρι.
Στον ανωτέρω τομέα, την πρώτη ημέρα, η δράση του 48ου Σ.Π. από την Κατούνα έως το Κρυονέρι, υπήρξε εντονότατη και εξαιρετικά επιτυχής, καθώς και της Επιλαρχίας του Σ. Ιππικού «Γκουίντε», η οποία διέβη δι' αυτοσχέδιων μέσων τον ορμητικό παραπόταμο Φιτόκι (Θεοτόκος), στην περιοχή Πωγώνιο-Βήσσανη. Η προέλαση στις κατευθύνσεις Περάτι-Καλπάκι και Μπόργκο Τελλίνι (Κακαβιά) - Δελβινάκι, κατέστη ιδιαιτέρως δυσχερή λόγω των εχθρικών παρεμβάσεων και των διαδοχικών ρηγμάτων επί των οδών, κυρίως στις γέφυρες Φιτόκι (Θεοτόκος) και Αώου ποταμού. Η τοποθεσία αντιστάσεως του εχθρού στη διάβαση Δελβινακίου, απειλείτο ήδη σοβαρά στα πλευρά τη νύκτα της 28ης Οκτωβρίου.
 |
| Κατασκευή πρόχειρης γέφυρας από άνδρες του Μηχανικού. |
β) Μεραρχία «Σιένα»:
Παρατίθεται απόσπασμα της εκθέσεως του Διοικητή της Μεραρχίας Στρατηγού Γκουαλτιέρο Γκαμπούτι.
Παρατίθεται απόσπασμα της εκθέσεως του Διοικητή της Μεραρχίας Στρατηγού Γκουαλτιέρο Γκαμπούτι.
«Επί τη βάσει του Σχεδίου Επιχειρήσεων, η Μεραρχία προτίθεται να κινηθεί ιππαστί της αμαξιτής Δέλβινο-Κονίσπολη ώστε να δυνηθεί με το πρώτο άλμα να αχθεί στους χώρους εξορμήσεώς της, στα σύνορα με την Ελλάδα μεταξύ Στουγκάρας και Σαρακήνας.
Η Μεραρχία ακολούθως θα συνδράμει την κυρία επίθεση κατά των Ιωαννίνων, την οποία θα διεξαγάγουν άλλες Μεγάλες Μονάδες (Μεραρχίες) κινούμενες στο αριστερό της (Αν.), στην κατεύθυνση Κακαβιά-Ιωάννινα, ενώ στο δεξιό της (Δυτ.) όφειλε να δρα σε σύνδεσμο με το Παραλιακό Συγκρότημα, έχοντας ως τελικό αντικειμενικό σκοπό την Άρτα.
Η Ζώνη Ενεργείας της Μεραρχίας είναι εξ ολοκλήρου ορεινή στερούμενη αμαξιτών οδών. Το γεγονός αυτό επέβαλε τον πλήρη μετασχηματισμό της Μεραρχίας (του συνήθους τύπου) για να ανταποκριθεί στην ορεινή σύσταση της περιοχής και για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα Διοικητικής Μερίμνης. Προς κάλυψη αυτών των αναγκών εκτελέσθηκαν οι κάτωθι εργασίες:
- Βελτίωση ή και εξ υπαρχής κατασκευή ημιονικών οδεύσεων.
- Τοποθέτηση αυτοσχεδίων γεφυρών σε πολυάριθμους χειμάρρους.
- Εγκατάσταση προκεχωρημένων αποθηκών υλικών, εφοδίων και πυρομαχικών.
- Επίταξη και καταγραφή μεγάλου αριθμού υποζυγίων Αλβανών κλπ.
Η προετοιμασία της Διοικητικής Μερίμνης (από την αμαξιτή οδό μέχρι τα σύνορα απαιτούνται 5-8 ώρες πορείας πεζή), συμπληρώθηκε με ειδική εκπαίδευση των Μονάδων για περιπτώσεις ανεξαρτήτου δράσεως τους. Όλα πλέον είναι σε ετοιμότητα για την εξόρμηση. Η Μεραρχία «Σιένα» ειδικότερα, έχει ως αποστολή:
- Να εξορμήσει από την περιοχή των συνόρων μεταξύ των ορέων Στουγκάρας και Σαρακήνας και να αχθεί ταχέως στον Καλαμά ποταμό, μεταξύ Βάρφανης και της συμβολής σ' αυτόν του χειμάρρου Λαγκαβίτσα.
— Να διαβεί βιαίως τον ποταμό, να καταλάβει την αμαξιτή οδό στην αριστερή όχθη του και να προελάσει ταχέως με όλες τις δυνάμεις της προς Ιωάννινα.
Οι επιχειρήσεις διεξάγονται με τον όγκο των δυνάμεων, κατανεμημένων σε δύο Τακτικά Συγκροτήματα.
-Βόρειο Τακτικό Συγκρότημα (Β.Τ.Σ.) (Διοικητής Συνταγματάρχης Καρλόνι):
• 31ο Σ. Πεζικού.
• II Μοίρα του 51ου Σ. Πυροβολικού των 75/13.
• Λόχος του Τάγματος Όλμων 81 χιλ. της Μεραρχίας. Ι Δύο (2) Ουλαμοί Α/Τ Πυροβόλων των 47 χιλ.
• Στοιχεία Τεχνικής Υποστηρίξεως και Υγειονομικού.
— Να ενεργήσει επί της κατευθύνσεως: Περδικάρι-Άγιοι Πάντες — Κεραμίτσα — Συμβολή χειμάρρου Λαγκαβίτσα.
-Νότιο Τακτικό Συγκρότημα (Ν.Τ.Σ.) (Διοικητής Συνταγματάρχης Τζιανάνι):
• 32ο Σ. Πεζικού.
• II Μοίρα του 24ου Σ. Πυροβολικού των 75/13 χιλ.
• Λόχος του Τάγματος 81 χιλ. της Μεραρχίας.
• Δύο (2) Ουλαμοί Α/Τ Πυροβόλων των 47 χιλ.
• Στοιχεία Τεχνικής Υποστηρίξεως και Υγειονομικού.
— Να ενεργήσει επί της κατευθύνσεως: Βέρβα-Κότσκα-Πλεσεβίτσα-Φιλιάτες -Βρυσούλα -Βάρφανη.
Στη διάθεση του Διοικητού της Μεραρχίας, παρέμειναν:
— Ο όγκος του Πυροβολικού, περιλαμβάνων τις Μοίρες:
• Ι/51ου Συν/τος Πυροβολικού των 75/27 (Μεραρχιακό Πυροβολικό).
• ΙΙ/51ου Συν/τος Πυροβολικού των 75/27 (Μεραρχιακό Πυροβολικό).
• ΧΧΧΙΙ/26ου Σ. Πυροβολικού των 75/27, ταγμένη στην περιοχή Κονισπόλεως (Πυροβολικό Σ. Στρατού).
• Το Σ. Ιππικού Γκουίντε (μείον) Επιλαρχίας(8), στην περιοχή Σοπικού (Αντισυνταγματάρχης Σκάρπα).
• Το 141ο Τάγμα Μελανοχιτώνων στο Χοσκάι.
Το Στρατηγείο της Μεραρχίας βρίσκεται σε καταυλισμό πλησίον του Βαγκαλάτ. Παρατηρητήριο λειτουργεί στο υψ. 915 της Βέρβας.
Η Μεραρχία ακολούθως θα συνδράμει την κυρία επίθεση κατά των Ιωαννίνων, την οποία θα διεξαγάγουν άλλες Μεγάλες Μονάδες (Μεραρχίες) κινούμενες στο αριστερό της (Αν.), στην κατεύθυνση Κακαβιά-Ιωάννινα, ενώ στο δεξιό της (Δυτ.) όφειλε να δρα σε σύνδεσμο με το Παραλιακό Συγκρότημα, έχοντας ως τελικό αντικειμενικό σκοπό την Άρτα.
Η Ζώνη Ενεργείας της Μεραρχίας είναι εξ ολοκλήρου ορεινή στερούμενη αμαξιτών οδών. Το γεγονός αυτό επέβαλε τον πλήρη μετασχηματισμό της Μεραρχίας (του συνήθους τύπου) για να ανταποκριθεί στην ορεινή σύσταση της περιοχής και για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα Διοικητικής Μερίμνης. Προς κάλυψη αυτών των αναγκών εκτελέσθηκαν οι κάτωθι εργασίες:
- Βελτίωση ή και εξ υπαρχής κατασκευή ημιονικών οδεύσεων.
- Τοποθέτηση αυτοσχεδίων γεφυρών σε πολυάριθμους χειμάρρους.
- Εγκατάσταση προκεχωρημένων αποθηκών υλικών, εφοδίων και πυρομαχικών.
- Επίταξη και καταγραφή μεγάλου αριθμού υποζυγίων Αλβανών κλπ.
Η προετοιμασία της Διοικητικής Μερίμνης (από την αμαξιτή οδό μέχρι τα σύνορα απαιτούνται 5-8 ώρες πορείας πεζή), συμπληρώθηκε με ειδική εκπαίδευση των Μονάδων για περιπτώσεις ανεξαρτήτου δράσεως τους. Όλα πλέον είναι σε ετοιμότητα για την εξόρμηση. Η Μεραρχία «Σιένα» ειδικότερα, έχει ως αποστολή:
- Να εξορμήσει από την περιοχή των συνόρων μεταξύ των ορέων Στουγκάρας και Σαρακήνας και να αχθεί ταχέως στον Καλαμά ποταμό, μεταξύ Βάρφανης και της συμβολής σ' αυτόν του χειμάρρου Λαγκαβίτσα.
— Να διαβεί βιαίως τον ποταμό, να καταλάβει την αμαξιτή οδό στην αριστερή όχθη του και να προελάσει ταχέως με όλες τις δυνάμεις της προς Ιωάννινα.
Οι επιχειρήσεις διεξάγονται με τον όγκο των δυνάμεων, κατανεμημένων σε δύο Τακτικά Συγκροτήματα.
-Βόρειο Τακτικό Συγκρότημα (Β.Τ.Σ.) (Διοικητής Συνταγματάρχης Καρλόνι):
• 31ο Σ. Πεζικού.
• II Μοίρα του 51ου Σ. Πυροβολικού των 75/13.
• Λόχος του Τάγματος Όλμων 81 χιλ. της Μεραρχίας. Ι Δύο (2) Ουλαμοί Α/Τ Πυροβόλων των 47 χιλ.
• Στοιχεία Τεχνικής Υποστηρίξεως και Υγειονομικού.
— Να ενεργήσει επί της κατευθύνσεως: Περδικάρι-Άγιοι Πάντες — Κεραμίτσα — Συμβολή χειμάρρου Λαγκαβίτσα.
-Νότιο Τακτικό Συγκρότημα (Ν.Τ.Σ.) (Διοικητής Συνταγματάρχης Τζιανάνι):
• 32ο Σ. Πεζικού.
• II Μοίρα του 24ου Σ. Πυροβολικού των 75/13 χιλ.
• Λόχος του Τάγματος 81 χιλ. της Μεραρχίας.
• Δύο (2) Ουλαμοί Α/Τ Πυροβόλων των 47 χιλ.
• Στοιχεία Τεχνικής Υποστηρίξεως και Υγειονομικού.
— Να ενεργήσει επί της κατευθύνσεως: Βέρβα-Κότσκα-Πλεσεβίτσα-Φιλιάτες -Βρυσούλα -Βάρφανη.
Στη διάθεση του Διοικητού της Μεραρχίας, παρέμειναν:
— Ο όγκος του Πυροβολικού, περιλαμβάνων τις Μοίρες:
• Ι/51ου Συν/τος Πυροβολικού των 75/27 (Μεραρχιακό Πυροβολικό).
• ΙΙ/51ου Συν/τος Πυροβολικού των 75/27 (Μεραρχιακό Πυροβολικό).
• ΧΧΧΙΙ/26ου Σ. Πυροβολικού των 75/27, ταγμένη στην περιοχή Κονισπόλεως (Πυροβολικό Σ. Στρατού).
• Το Σ. Ιππικού Γκουίντε (μείον) Επιλαρχίας(8), στην περιοχή Σοπικού (Αντισυνταγματάρχης Σκάρπα).
• Το 141ο Τάγμα Μελανοχιτώνων στο Χοσκάι.
Το Στρατηγείο της Μεραρχίας βρίσκεται σε καταυλισμό πλησίον του Βαγκαλάτ. Παρατηρητήριο λειτουργεί στο υψ. 915 της Βέρβας.
 |
| Επίθεση του 5ου Συντ. Βεραλλιέρων με την υποστήριξη τεθωρακισμένων L3/35. |
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ
Την 28η Οκτωβρίου στις 06.15 με χαμηλή νέφωση που κάλυπτε τις κορυφές των βουνών αλλά και των λόφων, άρχισε η προέλαση των Μονάδων της Μεραρχίας «Σιένα» πέραν των συνόρων.
— Το Β.Τ.Σ. συνάντησε αμέσως ισχυρή εχθρική αντίσταση στον αυχένα νοτίως της Πόβλας, για την κατάληψη του οποίου ενεργούσε το II Τάγμα. Ο 6ος Λόχος από το όρος Γκελίλ έφθασε στον Άγιο Νικόλαο, όπου επίσης συνάντησε αντίσταση. Τελικά, ο αυχένας της Πόβλας και το ομώνυμο χωριό κατελήφθησαν περί την 13.30. Το εσπέρας η κεφαλή του Συγκροτήματος προσήγγισε τους Αγίους Πάντες και τον Άγιο Νικόλαο και προώθησε ελαφρά στοιχεία σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου ανατολικά.
— Το Ν.Τ.Σ. εξόρμησε κάτω από τις ίδιες συνθήκες διά της κοιλάδος της Βέρβας και αφού ανέτρεψε την ασθενή αντίσταση των φυλακίων προκαλύφεως, κατέλαβε περί την 08.00 την Κότσκα. Κατόπιν προήλασε προς Πλεσεβίτσα και Φιλιάτες, όπου τα προκεχωρημένα στοιχεία του έφθασαν περί την 17.00, αντιμετωπίζοντα μεμονωμένες αντιστάσεις.
Την 28η Οκτωβρίου στις 06.15 με χαμηλή νέφωση που κάλυπτε τις κορυφές των βουνών αλλά και των λόφων, άρχισε η προέλαση των Μονάδων της Μεραρχίας «Σιένα» πέραν των συνόρων.
— Το Β.Τ.Σ. συνάντησε αμέσως ισχυρή εχθρική αντίσταση στον αυχένα νοτίως της Πόβλας, για την κατάληψη του οποίου ενεργούσε το II Τάγμα. Ο 6ος Λόχος από το όρος Γκελίλ έφθασε στον Άγιο Νικόλαο, όπου επίσης συνάντησε αντίσταση. Τελικά, ο αυχένας της Πόβλας και το ομώνυμο χωριό κατελήφθησαν περί την 13.30. Το εσπέρας η κεφαλή του Συγκροτήματος προσήγγισε τους Αγίους Πάντες και τον Άγιο Νικόλαο και προώθησε ελαφρά στοιχεία σε απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου ανατολικά.
— Το Ν.Τ.Σ. εξόρμησε κάτω από τις ίδιες συνθήκες διά της κοιλάδος της Βέρβας και αφού ανέτρεψε την ασθενή αντίσταση των φυλακίων προκαλύφεως, κατέλαβε περί την 08.00 την Κότσκα. Κατόπιν προήλασε προς Πλεσεβίτσα και Φιλιάτες, όπου τα προκεχωρημένα στοιχεία του έφθασαν περί την 17.00, αντιμετωπίζοντα μεμονωμένες αντιστάσεις.
Κατά τη δεύτερη ημέρα (29η Οκτωβρίου) τα τμήματα, παρεμποδιζόμενα συνεχώς από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, από τις τομές των οδών και από την πείσμονα αντίδραση του εχθρού, χωρίς μάλιστα να υπολογίζον στη συνδρομή της Αεροπορίας, αλλά με την επιτυχή υποστήριξη του Πυροβολικού, συνέχισαν την προέλαση με το γνώριμο ενθουσιασμό τους, διακατεχόμενα από ασυνήθιστο πνεύμα αυτοθυσίας, ως ακολούθως:
Α' XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς»:
α) Μεραρχία «Φερράρα» (ενισχυμένη):
- Φάλαγγα «Σολίνας»:
Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες δεν κατόρθωσε να ζεύξει τον Αώο ποταμό (Μεσογέφυρα), λόγω της ορμητικότητος του ρεύματος. Τάγμα Βερσαλλιέρων και Τάγμα Μελανοχιτώνα με σχεδίες και με κολύμβηση έφθασαν στην Οστανίτσα (Αηδονοχώρι) και κατευθύνθηκαν προς το Αλιζότ (Γεροπλάτανος).
- Φάλαγγα «Τρίτσιο»:
Συνεχίζοντας την προέλαση της σε ανώμαλο έδαφος και αντι- μετωπίζουσα εχθρικές αντιστάσεις οπισθοφυλακών, έφθασε στη ζώνη αμέσως βορείως του Αλιζότ (Γεροπλάτανος).
- Κεντρική Φάλαγγα:
Προελαύνουσα ιππαστί της αμαξιτής οδού Κακαβιά-Καλπάκι και αφού υπερνίκησε την εχθρική αντίσταση στη διάβαση Δελβινακίου με αμφίπλευρη υπερκερωτική ενέργεια τμημάτων Πεζικού από δεξιά και της 1ης Επιλαρχίας Ιππικού «Γκουίντε» από αριστερά, έφθασε στην περιοχή Χάνι Τζεραβίνα και προώθησε στοιχεία εμπροσθοφυλακών στο χείμαρρο Γόρμο.
— Φάλαγγα «Σαπιέντσα»:
Αφού πραγματοποίησε ευρύ ελιγμό και κατόπιν κοπιώδους επί πορείας περί παντοδαπού εδάφους, έφθασε στην περιοχή Σιταριάς και προώθησε στοιχεία προς τον Καλαμά ποταμό.
- Φάλαγγα «Σολίνας»:
Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες δεν κατόρθωσε να ζεύξει τον Αώο ποταμό (Μεσογέφυρα), λόγω της ορμητικότητος του ρεύματος. Τάγμα Βερσαλλιέρων και Τάγμα Μελανοχιτώνα με σχεδίες και με κολύμβηση έφθασαν στην Οστανίτσα (Αηδονοχώρι) και κατευθύνθηκαν προς το Αλιζότ (Γεροπλάτανος).
- Φάλαγγα «Τρίτσιο»:
Συνεχίζοντας την προέλαση της σε ανώμαλο έδαφος και αντι- μετωπίζουσα εχθρικές αντιστάσεις οπισθοφυλακών, έφθασε στη ζώνη αμέσως βορείως του Αλιζότ (Γεροπλάτανος).
- Κεντρική Φάλαγγα:
Προελαύνουσα ιππαστί της αμαξιτής οδού Κακαβιά-Καλπάκι και αφού υπερνίκησε την εχθρική αντίσταση στη διάβαση Δελβινακίου με αμφίπλευρη υπερκερωτική ενέργεια τμημάτων Πεζικού από δεξιά και της 1ης Επιλαρχίας Ιππικού «Γκουίντε» από αριστερά, έφθασε στην περιοχή Χάνι Τζεραβίνα και προώθησε στοιχεία εμπροσθοφυλακών στο χείμαρρο Γόρμο.
— Φάλαγγα «Σαπιέντσα»:
Αφού πραγματοποίησε ευρύ ελιγμό και κατόπιν κοπιώδους επί πορείας περί παντοδαπού εδάφους, έφθασε στην περιοχή Σιταριάς και προώθησε στοιχεία προς τον Καλαμά ποταμό.
 |
| Έλληνες στρατιώτες, αιχμάλωτοι των Ιταλών. |
β) Μεραρχία «Σιένα»:
Με το πρώτο φως της 29ης Οκτωβρίου η προέλαση συνεχίσθηκε. Ο καιρός είναι πάντα άσχημος και βροχερός. Το Β.Τ.Σ.) αντικατέστησε το επικεφαλής II Τάγμα με το III Τάγμα. Προχωρεί χωρίς να συναντά αντιστάσεις, αλλά αντιμετωπίζει μεγάλες δυσχέρειες, λόγω της κακής καταστάσεως της ημιονικής οδού. Το εσπέρας έφθασε στη Λισκάνη και στο υψ. 745.
— Το Ν.Τ.Σ. προήλασε το πρωί στις κλιτός νοτίως των Φιλιατών και προώθησε στοιχεία παρατηρήσεως στις ράχες της Βρυσέλας, πάνω απ' τον Καλαμά ποταμό. Το Εχθρικό Πυροβολικοί από θέσεις εκείθεν του ποταμού προσπαθούσε να παρεμποδίσει τις κινήσεις. Την 08.00, πληγείς από βλήμα Πυροβολικού, εφονεύθη ο Συνταγματάρχης Τζιανάνι, πρώτος νεκρός του Συντάγματος του. Το 32ο Σ. Πεζικού, λόγω του θανάτου του, αντιμετώπισε για λίγες ημέρες, κάποια κρίση διοικήσεως.
— Το Σ. Ιππικού «Γκουίντε», μείον Επιλαρχία, έφθασε το απόγευμα στη Βέρβα και προχώρησε προς τις Φιλιάτες, με αποστολή να αποκαταστήσει το σύνδεσμο μεταξύ των δύο Συγκροτημάτων, να εκτελέσει αναγνωρίσεις στον Καλαμά προς επισήμανση των υπαρχόντων πόρων του ποταμού και να αποκόψει τις τηλεγραφικές γραμμές προς τις Φιλιάτες.
— Ο όγκος του Πυροβολικού δεν μπόρεσε να μετακινηθεί και παρέμεινε στην περιοχή της Κονισπόλεως, μέχρις όπου διάνοιγα η ημιονική οδός και μετατραπεί σε αμαξιτή, που οδηγεί απ' τα ελληνικά σύνορα μέχρι τη Σαγιάδα. Λόγω της ανυπαρξίας αμαξιτών οδών, όλα τα τροχοφόρα οχήματα παρέμειναν εντεύθεν των συνόρων και τα δύο Τακτικά Συγκροτήματα διαθέτουν για τον ανεφοδιασμό τους μόνο τις ημιονικές οδεύσεις που ακολούθησαν κατά την προέλαση τους. Γενικώς, όσο βαθύτερα προήλαυναν, τόσο μεγαλύτερες γίνονταν οι δυσχέρειες της Διοικητικής Μερίμνης και για τον πρόσθετο λόγο της ελλείψεως υποζυγίων.
Με το πρώτο φως της 29ης Οκτωβρίου η προέλαση συνεχίσθηκε. Ο καιρός είναι πάντα άσχημος και βροχερός. Το Β.Τ.Σ.) αντικατέστησε το επικεφαλής II Τάγμα με το III Τάγμα. Προχωρεί χωρίς να συναντά αντιστάσεις, αλλά αντιμετωπίζει μεγάλες δυσχέρειες, λόγω της κακής καταστάσεως της ημιονικής οδού. Το εσπέρας έφθασε στη Λισκάνη και στο υψ. 745.
— Το Ν.Τ.Σ. προήλασε το πρωί στις κλιτός νοτίως των Φιλιατών και προώθησε στοιχεία παρατηρήσεως στις ράχες της Βρυσέλας, πάνω απ' τον Καλαμά ποταμό. Το Εχθρικό Πυροβολικοί από θέσεις εκείθεν του ποταμού προσπαθούσε να παρεμποδίσει τις κινήσεις. Την 08.00, πληγείς από βλήμα Πυροβολικού, εφονεύθη ο Συνταγματάρχης Τζιανάνι, πρώτος νεκρός του Συντάγματος του. Το 32ο Σ. Πεζικού, λόγω του θανάτου του, αντιμετώπισε για λίγες ημέρες, κάποια κρίση διοικήσεως.
— Το Σ. Ιππικού «Γκουίντε», μείον Επιλαρχία, έφθασε το απόγευμα στη Βέρβα και προχώρησε προς τις Φιλιάτες, με αποστολή να αποκαταστήσει το σύνδεσμο μεταξύ των δύο Συγκροτημάτων, να εκτελέσει αναγνωρίσεις στον Καλαμά προς επισήμανση των υπαρχόντων πόρων του ποταμού και να αποκόψει τις τηλεγραφικές γραμμές προς τις Φιλιάτες.
— Ο όγκος του Πυροβολικού δεν μπόρεσε να μετακινηθεί και παρέμεινε στην περιοχή της Κονισπόλεως, μέχρις όπου διάνοιγα η ημιονική οδός και μετατραπεί σε αμαξιτή, που οδηγεί απ' τα ελληνικά σύνορα μέχρι τη Σαγιάδα. Λόγω της ανυπαρξίας αμαξιτών οδών, όλα τα τροχοφόρα οχήματα παρέμειναν εντεύθεν των συνόρων και τα δύο Τακτικά Συγκροτήματα διαθέτουν για τον ανεφοδιασμό τους μόνο τις ημιονικές οδεύσεις που ακολούθησαν κατά την προέλαση τους. Γενικώς, όσο βαθύτερα προήλαυναν, τόσο μεγαλύτερες γίνονταν οι δυσχέρειες της Διοικητικής Μερίμνης και για τον πρόσθετο λόγο της ελλείψεως υποζυγίων.
Την 30η Οκτωβρίου, το Πεζικό των Μεραρχιών συνέχισε την προέλαση του, χωρίς να υπολογίζει στην υποστήριξη της Αεροπορίας και του Πυροβολικού, το οποίο αδυνατούσε να επέμβει —ιδίως το ρυμουλκούμενο από αυτοκίνητα και ίππους— και να παρακολουθήσει από κοντά τις κινήσεις των Ταγμάτων του πρώτου κλιμακίου.
Σχεδία τύπου Ίτζο του Ιταλικού στρατού. Μια γέφυρα κατασκευασμένη από τους Ιταλούς στον Ποταμό Καλαμά
με
σχεδίες του είδους αυτού καταστράφηκε με εύστοχες βολές της Πολεμικής Αεροπορίας.
A' XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς»:
Με το συνήθη ενθουσιασμό, τα τμήματα του Σ. Στρατού συνέχισαν κατά τις πρώτες ώρες της 30ης Οκτωβρίου την κίνηση προς τα εμπρός, παρεμποδιζόμενα από διαδοχικές τομές στο δρομολόγιο και από τη συνεχή πείσμονα αντίδραση του Εχθρικού Πεζικού και Πυροβολικού.
α) Μεραρχία «Φερράρα»:
Το βράδυ την 30η Οκτωβρίου η κατάσταση των διαφόρων φαλαγγών είναι η ακόλουθη:
— Φάλαγγα «Σολίνας»:
Υπερνικήσασα σημαντικές δυσχέρειες και υποστάσα ανεξακρίβωτες μέχρι τώρα απώλειες από τις εχθρικές αντιστάσεις, έφθασε με ένα Τάγμα Βερσαλλιέρων και ένα Μελανοχιτώνων 8 χλμ. βορείως Καλπακίου.
— Φάλαγγα «Τρίτοιο»:
Υπερβάσα το Αλιζότ (Γεροπλάτανος), κατευθύνθηκε προς το υψ. 1090 βορείως του Καλπακίου, όπου επισημάνθηκαν αξιόλογες εχθρικές αμυντικές οργανώσεις και ισχυρή δύναμη Πυροβολικού.
— Κεντρική Φάλαγγα:
Κατόπιν διαβάσεως του χειμάρρου Γόρμος από Τμήματα Πεζικού, λόγω καταστροφής της ιδιαιτέρας σημασίας γέφυρας(9) στην αμαξιτή οδό, έφθασε στην περιοχή των Δολιανών.
— Φάλαγγα «Σαπιέντσα»:
Προσέγγισε τον Καλαμά ποταμό στην περιοχή Πολοζώνης(10), ενώ Τμήματα της Επιλαρχίας Ιππικού «Γκουίντε» επέτυχαν να καταλάβουν ανέπαφη τη γέφυρα στον Καλαμά ποταμό, νοτίως της ανωτέρω τοποθεσίας. Αργά το απόγευμα η Φάλαγγα δέχθηκε δραστικά πυρά Εχθρικού Πυροβολικού, Ελαφρού και Μέσου, ταγμένου ανατολικώς Καλπακίου, υποστάσα αξιοσημείωτες απώλειες, ακόμα μη καταμετρηθείσες. Κατά τη διάρκεια της νύχτας επέτυχε την κατάληψη της διασταυρώσεως των τριών οδών ανατολικώς του Καλπακίου, υπερνικήσασα την εχθρική αντίσταση.
Με το συνήθη ενθουσιασμό, τα τμήματα του Σ. Στρατού συνέχισαν κατά τις πρώτες ώρες της 30ης Οκτωβρίου την κίνηση προς τα εμπρός, παρεμποδιζόμενα από διαδοχικές τομές στο δρομολόγιο και από τη συνεχή πείσμονα αντίδραση του Εχθρικού Πεζικού και Πυροβολικού.
α) Μεραρχία «Φερράρα»:
Το βράδυ την 30η Οκτωβρίου η κατάσταση των διαφόρων φαλαγγών είναι η ακόλουθη:
— Φάλαγγα «Σολίνας»:
Υπερνικήσασα σημαντικές δυσχέρειες και υποστάσα ανεξακρίβωτες μέχρι τώρα απώλειες από τις εχθρικές αντιστάσεις, έφθασε με ένα Τάγμα Βερσαλλιέρων και ένα Μελανοχιτώνων 8 χλμ. βορείως Καλπακίου.
— Φάλαγγα «Τρίτοιο»:
Υπερβάσα το Αλιζότ (Γεροπλάτανος), κατευθύνθηκε προς το υψ. 1090 βορείως του Καλπακίου, όπου επισημάνθηκαν αξιόλογες εχθρικές αμυντικές οργανώσεις και ισχυρή δύναμη Πυροβολικού.
— Κεντρική Φάλαγγα:
Κατόπιν διαβάσεως του χειμάρρου Γόρμος από Τμήματα Πεζικού, λόγω καταστροφής της ιδιαιτέρας σημασίας γέφυρας(9) στην αμαξιτή οδό, έφθασε στην περιοχή των Δολιανών.
— Φάλαγγα «Σαπιέντσα»:
Προσέγγισε τον Καλαμά ποταμό στην περιοχή Πολοζώνης(10), ενώ Τμήματα της Επιλαρχίας Ιππικού «Γκουίντε» επέτυχαν να καταλάβουν ανέπαφη τη γέφυρα στον Καλαμά ποταμό, νοτίως της ανωτέρω τοποθεσίας. Αργά το απόγευμα η Φάλαγγα δέχθηκε δραστικά πυρά Εχθρικού Πυροβολικού, Ελαφρού και Μέσου, ταγμένου ανατολικώς Καλπακίου, υποστάσα αξιοσημείωτες απώλειες, ακόμα μη καταμετρηθείσες. Κατά τη διάρκεια της νύχτας επέτυχε την κατάληψη της διασταυρώσεως των τριών οδών ανατολικώς του Καλπακίου, υπερνικήσασα την εχθρική αντίσταση.
β) Μεραρχία «Σιένα»:
Την 30η Οκτωβρίου η κατάσταση εξελίσσεται ως ακολούθως:
— Το Β.Τ.Σ., λόγω δυσχερειών ανεφοδιασμού και κακής καταστάσεως της ημιονικής οδού, προελαύνει βραδέως. Την εσπέρα, με ένα Τάγμα καταλαμβάνει τη στενωπό ΝΑ της Κεραμίτσας και με τις υπόλοιπες δυνάμεις του την περιοχή του υψ. 745.
— Το Ν.Τ.Σ. κατά τη διάρκεια της νύχτας και παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ενίσχυσε με ένα Τάγμα την κατοχή του υψώματος απέναντι στον Καλαμά ποταμό μεταξύ του υψ. 349 και Βρυσέλας και προώθησε περιπόλους μέχρι τον υπερχειλιομένο ποταμό. Για τη διάβαση του απαιτείται η εγκατάσταση γέφυρας, αλλά τα απαραίτητα υλικά δεν είναι δυνατόν να προωθηθούν, πριν από την κατασκευή της αμαξιτής οδού απ’ τα ελληνικά σύνορα προς τη Σαγιάδα.
Την 30η Οκτωβρίου η κατάσταση εξελίσσεται ως ακολούθως:
— Το Β.Τ.Σ., λόγω δυσχερειών ανεφοδιασμού και κακής καταστάσεως της ημιονικής οδού, προελαύνει βραδέως. Την εσπέρα, με ένα Τάγμα καταλαμβάνει τη στενωπό ΝΑ της Κεραμίτσας και με τις υπόλοιπες δυνάμεις του την περιοχή του υψ. 745.
— Το Ν.Τ.Σ. κατά τη διάρκεια της νύχτας και παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, ενίσχυσε με ένα Τάγμα την κατοχή του υψώματος απέναντι στον Καλαμά ποταμό μεταξύ του υψ. 349 και Βρυσέλας και προώθησε περιπόλους μέχρι τον υπερχειλιομένο ποταμό. Για τη διάβαση του απαιτείται η εγκατάσταση γέφυρας, αλλά τα απαραίτητα υλικά δεν είναι δυνατόν να προωθηθούν, πριν από την κατασκευή της αμαξιτής οδού απ’ τα ελληνικά σύνορα προς τη Σαγιάδα.
 |
| Προκεχωρημένο φυλάκιο της Μεραρχίας Πάρμα. |
Την 31η Οκτωβρίου, οι επιχειρήσεις συνεχίσθηκαν ως εξής:
Α' XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς»:
α) Μεραρχία «Φερράρα»:
Ενισχυμένη με την 1η Επιλαρχία Ιππικού «Γκουίντε» και σε συνπ δυασμό με στοιχεία της Τ/Θ Μεραρχίας «Κένταυρος» έλαβε κατάλληλη διάταξη και επιτέθηκε εναντίον αντικειμενικών σκοπών στο βάθος της οχυρωμένης τοποθεσίας, ανατολικώς της διασταυρώσεως Καλπακίου. Η ενέργεια αυτή προβλέπει τον ακόλουθο υπερκερωτικό ελιγμό:
— Από βορρά, με τις Φάλαγγες «Σολίνας» και «Τρίτσιο», οι οποίες αποκατέστησαν το μεταξύ τους σύνδεσμο.
— Από δυσμάς, με την Κεντρική Φάλαγγα, η οποία κινήθηκε από την περιοχή Δολιανά-Τρίστρατο-Καλπάκι.
— Από νότια, με τη Φάλαγγα «Σαπιέντσα», η οποία προήλασε προς Παλαιόκαστρο.
Α' XXV Σ. Στρατού «Τσαμουριάς»:
α) Μεραρχία «Φερράρα»:
Ενισχυμένη με την 1η Επιλαρχία Ιππικού «Γκουίντε» και σε συνπ δυασμό με στοιχεία της Τ/Θ Μεραρχίας «Κένταυρος» έλαβε κατάλληλη διάταξη και επιτέθηκε εναντίον αντικειμενικών σκοπών στο βάθος της οχυρωμένης τοποθεσίας, ανατολικώς της διασταυρώσεως Καλπακίου. Η ενέργεια αυτή προβλέπει τον ακόλουθο υπερκερωτικό ελιγμό:
— Από βορρά, με τις Φάλαγγες «Σολίνας» και «Τρίτσιο», οι οποίες αποκατέστησαν το μεταξύ τους σύνδεσμο.
— Από δυσμάς, με την Κεντρική Φάλαγγα, η οποία κινήθηκε από την περιοχή Δολιανά-Τρίστρατο-Καλπάκι.
— Από νότια, με τη Φάλαγγα «Σαπιέντσα», η οποία προήλασε προς Παλαιόκαστρο.
β) Μεραρχία «Σιένα»:
Την 31η Οκτωβρίου εξακολουθούν οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες (βροχή, άνεμος, χαμηλή νέφωση).
— Το Β.Τ.Σ. συνέχισε την προέλαση του προς τη συμβολή του χειμάρρου Λαγκαβίτσα με τον Καλαμά ποταμό και έφθασε με τα πρώτα τμήματα του περί την 13.00 στο Ραβένι. Τελικά, στην περιοχή της γέφυρας Βρουσίνας έλαβε την επαφή με τις εχθρικές δυνάμεις εγκατεστημένες αμυντικώς και κατέλαβε τη Λεπτοκαρυά. Η γέφυρα της Βρουσίνας στον Καλαμά ποταμό, είχε ανατιναχθεί από τους Έλληνες την 29η Οκτωβρίου.
— Το Ν.Τ. Σ. συνέχισε τις αναγνωρίσεις κατά μήκος του ποταμού και σταθεροποιήθηκε στα υψώματα νοτίως Φιλιατών.
— Το Σ. Ιππικού «Γκουίντε» (μείον Επιλαρχία), αποκατέστησε την επαφή μεταξύ των δύο συγκροτημάτων μέσω της κοιλάδας Φιλιατών-Κεραμίτσας και απέκοψε τις καθορισθείσες τηλεγραφικές γραμμές.
Το πρωί δύο ελληνικά σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού(11) βομβάρδισαν τις θέσεις του Πυροβολικού μας στην περιοχή της Κονισπόλεως, χωρίς να προξενήσουν ζημιές. Γενικώς, η προέλαση υπήρξε πολύ κοπιώδης και βραδεία, λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών, οι οποίες επιδείνωσαν περαιτέρω την κατάσταση των ημιονικών οδών. Ο Καλαμάς ποταμός εξακολουθεί να είναι πλημμυρισμένος και αδιάβατος, ενώ τμήματα Μηχανικού ασχολούνται με την καθέλκυση γέφυρας. Το Στρατηγείο της Μεραρχίας μετακινήθηκε στη Βέρβα.
— Το Β.Τ.Σ. συνέχισε την προέλαση του προς τη συμβολή του χειμάρρου Λαγκαβίτσα με τον Καλαμά ποταμό και έφθασε με τα πρώτα τμήματα του περί την 13.00 στο Ραβένι. Τελικά, στην περιοχή της γέφυρας Βρουσίνας έλαβε την επαφή με τις εχθρικές δυνάμεις εγκατεστημένες αμυντικώς και κατέλαβε τη Λεπτοκαρυά. Η γέφυρα της Βρουσίνας στον Καλαμά ποταμό, είχε ανατιναχθεί από τους Έλληνες την 29η Οκτωβρίου.
— Το Ν.Τ. Σ. συνέχισε τις αναγνωρίσεις κατά μήκος του ποταμού και σταθεροποιήθηκε στα υψώματα νοτίως Φιλιατών.
— Το Σ. Ιππικού «Γκουίντε» (μείον Επιλαρχία), αποκατέστησε την επαφή μεταξύ των δύο συγκροτημάτων μέσω της κοιλάδας Φιλιατών-Κεραμίτσας και απέκοψε τις καθορισθείσες τηλεγραφικές γραμμές.
Το πρωί δύο ελληνικά σκάφη του Πολεμικού Ναυτικού(11) βομβάρδισαν τις θέσεις του Πυροβολικού μας στην περιοχή της Κονισπόλεως, χωρίς να προξενήσουν ζημιές. Γενικώς, η προέλαση υπήρξε πολύ κοπιώδης και βραδεία, λόγω των αντίξοων καιρικών συνθηκών, οι οποίες επιδείνωσαν περαιτέρω την κατάσταση των ημιονικών οδών. Ο Καλαμάς ποταμός εξακολουθεί να είναι πλημμυρισμένος και αδιάβατος, ενώ τμήματα Μηχανικού ασχολούνται με την καθέλκυση γέφυρας. Το Στρατηγείο της Μεραρχίας μετακινήθηκε στη Βέρβα.
 |
| Διάβαση του ποταμού Καλαμά από το Συντ. Ιππικού "Αόστα". |
Β Παραλιακό Συγκρότημα (Στρατηγός Ριβόλτα)
Έχοντας αναλάβει την αποστολή ενάρξεως του υπερκερωτικού ελιγμού στην Ήπειρο προς νότο από την παράκτια ζώνη, προελαύνει την 28η Οκτωβρίου από τις Βάσεις Εξορμήσεώς του (Ζώνη Κονισπόλεως-Μορίκεσι) με τρεις φάλαγγες, ως εξής:
Έχοντας αναλάβει την αποστολή ενάρξεως του υπερκερωτικού ελιγμού στην Ήπειρο προς νότο από την παράκτια ζώνη, προελαύνει την 28η Οκτωβρίου από τις Βάσεις Εξορμήσεώς του (Ζώνη Κονισπόλεως-Μορίκεσι) με τρεις φάλαγγες, ως εξής:
α) 3ο Σύνταγμα Γρεναδιέρων της Σαρδηνίας. (Συνταγματάρχης Αντρεΐνι):
Με Ορειβατική Μοίρα των 75/13, στην κατεύθυνση Ηγουμενίτσα-Πάργα-Λούρος.
β) Σ. Ιππικού «Μιλάνο» (Συνταγματάρχης Μορίτζι):
Με Ορειβατική Πυροβολαρχία των 65/17, στην κατεύθυνση Ζέρνιτσα-Μαζαρακιά-Μαργαρίτι-Άρτα.
γ) Σ. Ιππικού «Αόστα» (Συνταγματάρχης Ιμπεριάλι):
Με Ορειβατική Πυροβολαρχία των 65/17, στην κατεύθυνση Μαγερίτση-ακτή Πρέβεζας.
Τα τμήματα των Γρεναδιέρων και του Ιππικού των Συνταγμά- των «Μιλάνο» και «Αόστα», κινούμενα ταχέως, αφού ανέτρεψαν εχθρικές αντιστάσεις, προσέγγισαν τον Καλαμά ποταμό, ο οποίος είχε ήδη καταστεί αδιάβατος και απειλητικός λόγω υπερχειλίσεως, με συνέπεια να μην καταστεί δυνατή οποιαδήποτε απόπειρα διαβάσεως και διαπλεύσεως.
Την 29η Οκτωβρίου η υπερχείλιση του Καλαμά ποταμού, η οποία μετέτρεψε το πλάτος του από 20 σε 70 μέτρα και το βάθος σε 3 μέτρα περίπου, καθώς και η επιτυχής αντίδραση των εχθρικών στοιχείων, που είχαν εγκατασταθεί αμυντικώς στην αριστερή όχθη του ποταμού, παρακωλύουν την περαιτέρω κίνηση του Συγκροτήματος. Πάντως, παρά τις ανωτέρω απαγορευτικές συνθήκες, Ίλη του Συντάγματος Ιππικού «Αόστα» της Επιλαρχίας του Αντισυνταγματάρχου Σεκούι, της οποίας προηγείτο περίπολος κολυμβητών υπό τον Υπολοχαγό Ρικάρντο Αβάτι(12) κατόρθωσε να διαπεραιωθεί στην αριστερή όχθη του ποταμού(13).
Την 30η Οκτωβρίου, το Π.Σ. διατελεί υπό συνθήκες ανάλογες με τη Μεραρχία «Σιένα», εν αναμονή διαβάσεως του κάτω ρου του Καλαμά ποταμού.
Στις 31 Οκτωβρίου, το Π. Σ. έχοντας ήδη φθάσει στον Καλαμά ποταμό, προετοιμάζει με το Μηχανικό κατασκευή γέφυρας στον ποταμό. Η άφιξη του υλικού συνεχίζεται, μεταφερομένου από μια νέα οδό μήκους 6 χλμ. περίπου μεταξύ Κονισπόλεως- Σαγιάδων, η οποία κατασκευάσθηκε από το Μηχανικό εντός 4 ημερών και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες. Και κατά την 31η Οκτωβρίου, η Αεροπορία δεν επενέβη.
Με Ορειβατική Μοίρα των 75/13, στην κατεύθυνση Ηγουμενίτσα-Πάργα-Λούρος.
β) Σ. Ιππικού «Μιλάνο» (Συνταγματάρχης Μορίτζι):
Με Ορειβατική Πυροβολαρχία των 65/17, στην κατεύθυνση Ζέρνιτσα-Μαζαρακιά-Μαργαρίτι-Άρτα.
γ) Σ. Ιππικού «Αόστα» (Συνταγματάρχης Ιμπεριάλι):
Με Ορειβατική Πυροβολαρχία των 65/17, στην κατεύθυνση Μαγερίτση-ακτή Πρέβεζας.
Τα τμήματα των Γρεναδιέρων και του Ιππικού των Συνταγμά- των «Μιλάνο» και «Αόστα», κινούμενα ταχέως, αφού ανέτρεψαν εχθρικές αντιστάσεις, προσέγγισαν τον Καλαμά ποταμό, ο οποίος είχε ήδη καταστεί αδιάβατος και απειλητικός λόγω υπερχειλίσεως, με συνέπεια να μην καταστεί δυνατή οποιαδήποτε απόπειρα διαβάσεως και διαπλεύσεως.
Την 29η Οκτωβρίου η υπερχείλιση του Καλαμά ποταμού, η οποία μετέτρεψε το πλάτος του από 20 σε 70 μέτρα και το βάθος σε 3 μέτρα περίπου, καθώς και η επιτυχής αντίδραση των εχθρικών στοιχείων, που είχαν εγκατασταθεί αμυντικώς στην αριστερή όχθη του ποταμού, παρακωλύουν την περαιτέρω κίνηση του Συγκροτήματος. Πάντως, παρά τις ανωτέρω απαγορευτικές συνθήκες, Ίλη του Συντάγματος Ιππικού «Αόστα» της Επιλαρχίας του Αντισυνταγματάρχου Σεκούι, της οποίας προηγείτο περίπολος κολυμβητών υπό τον Υπολοχαγό Ρικάρντο Αβάτι(12) κατόρθωσε να διαπεραιωθεί στην αριστερή όχθη του ποταμού(13).
Την 30η Οκτωβρίου, το Π.Σ. διατελεί υπό συνθήκες ανάλογες με τη Μεραρχία «Σιένα», εν αναμονή διαβάσεως του κάτω ρου του Καλαμά ποταμού.
Στις 31 Οκτωβρίου, το Π. Σ. έχοντας ήδη φθάσει στον Καλαμά ποταμό, προετοιμάζει με το Μηχανικό κατασκευή γέφυρας στον ποταμό. Η άφιξη του υλικού συνεχίζεται, μεταφερομένου από μια νέα οδό μήκους 6 χλμ. περίπου μεταξύ Κονισπόλεως- Σαγιάδων, η οποία κατασκευάσθηκε από το Μηχανικό εντός 4 ημερών και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες καιρικές συνθήκες. Και κατά την 31η Οκτωβρίου, η Αεροπορία δεν επενέβη.
[...]ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...
Πηγές
- "Εγώ εισέβαλα στην Ελλάδα", Εκδόσεις Γκοβόστη, Σ. Βισκόντι Πράσκα, Μετάφραση
- Επιμέλεια - Σχολιασμός Νικολάου Κολόμβα Άντγου ε. α .- Επίτιμου Δ/κτού Γ. Σ. Στρατού.
αγαπητέ Θεόδωρε σε ευχαριστούμε πολύ για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας δίνεις .
ΑπάντησηΔιαγραφή